گروه بین‌الملل مشرق - "احمد داود اوغلو" نخست وزیر جدید ترکیه در 26 فوریه 1959 در قونیه متولد شد. وی دوران دبیرستان را استانبول گذراند و در سال 1983 از دانشگاه بوغازچی در دو رشته علوم سیاسی و اقتصاد در دانشکده اقتصاد و علوم مدیریتی فارغ‌ التحصیل شد. اوغلو مقطع کارشناسی ارشد را در دانشکده مدیریت عمومی به اتمام رسانده و مدرک دکترای خود را از دانشکده علوم سیاسی و روابط بین‌المللی دانشگاه بوغازچی دریافت کرد.

داود اوغلو در سال 1990 استادیار دانشگاه اسلامی بین‌المللی مالزی شد و در آنجا دانشکده علوم سیاسی را تأسیس و تا سال 1993 ریاست آن را بر عهده داشت. وی بین سال‌های 1995 تا 1999 در دانشگاه مرمره و در مؤسسه مطالعات خاورمیانه، مؤسسه بیمه و بانکداری و در مقطع دکتری در رشته‌ مدیریت محلی در دانشکده علوم سیاسی به تدریس پرداخت. اوغلو از سال 1995 تا 2004 در دانشگاه بی‌کنت استانبول به عنوان رئیس دانشکده روابط بین‌المللی و همچنین عضو سنای دانشگاه و نیز هیأت مدیره آن فعالیت کرده است.

وی چندین کتاب و مقاله در حوزه سیاست خارجی ترکیه به دو زبان ترکی و انگلیسی منتشر کرده است. کتاب‌ها و مقالات وی به چندین زبان  از جمله ژاپنی، پرتقالی، روسی، عربی، فارسی و آلبانیایی ترجمه شده‌اند.

پس از انتخابات نوامبر 2002 میلادی مجلس ترکیه، داود اوغلو به سمت مشاور ارشد نخست‌وزیر و سفیر کبیر در دولت پنجاه و هشتم ترکیه فعالیت کرد. وی فعالیت‌های خود را در دولت‌های پنجاه و نهم و شصتم ترکیه نیز ادامه داد. در تاریخ 1 می 2009 میلادی داود اوغلو به عنوان وزیر امور خارجه شصتمین دولت جمهوری ترکیه منصوب شد. وی سرانجام در 21 آگوست 2014 به سمت نخست‌وزیری ترکیه انتخاب شد.

با وجودی که عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه داود اوغلو را وارد فضای سیاسی این کشور کرد و در پایان سال 2002 او را به عنوان مشاور ارشد خود انتخاب کرد، اما وی همواره در محافل سیاسی به عنوان مرد اردوغان شناخته می‌شود. هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه نیز که به جای داود اوغلو وزیر خارجه می‌شود، همین حالت را دارد.

به همین علت بود که عبدالله گل چند روز پیش گفت که داود اوغلو و فیدان را وی به فعالیت های سیاسی وارد کرده، اما آنها در اردوگاه رقیب وی در کنار اردوغان قرار گرفته‌اند.

محافل سیاسی اعتقاد دارند که انتخاب داود اوغلو به عنوان نخست‌وزیر ترکیه نشان می‌دهد که سیاست خارجه این کشور که از سال 2002 تاکنون دنبال می‌شود و شخص داود اوغلو به عنوان مهندس آن شناخته می‌شود، در روال قبلی خود باقی خواهد ماند.

تئوریسن روی باز منطقه‌ای یا انزوای جهانی؟

داود اوغلو نظریه پرداز مسایل بین‌المللی است. برخی وی را کسینجر خاورمیانه می دانند. مجله آمریکایی فارین پالیسی در سالهای 2010 و 2011 وی را به عنوان صد متفکر برتر دنیا انتخاب کرد که ترکیه را وارد عصر مدرن خود کرده است. وی نظریه صفر کردن مشکلات با کشورهای همسایه را در سال 2002 مطرح کرد و عبدالله گل نخست‌وزیر ترکیه در آغاز سال 2003 با سفر به سوریه سعی کرد آن را به اجرا بگذارد.

روی باز سیاسی ترکیه در قبال کشورهای عربی ادامه پیدا کرد تا اینکه اجلاس سران عرب در خارطوم در سال 2008 از اردوغان دعوت کرد تا در نشست آینده این اجلاس که قرار بود در سال 2010 در سرت لیبی برگزار شود شرکت کند.

با آغاز خیزش های مردمی در کشورهای عربی که به نام بهار عربی مشهور شد، ابعاد پنهان راهبرد داود اوغلو آشکار شد و مشخص شد سیاست خارجه این کشور به دنبال زعامت بر محور سنی منطقه از طریق ابزارهایی چون اخوان المسلمین است.

این راهبرد دولت ترکیه را بر آن داشت تا تمام امکانات خود را برای براندازی بشار اسد رئیس جمهور سوریه به کار گیرد، به گونه‌ای که این کشور به نوک پیکان توطئه‌های غربی- منطقه‌ای برای براندازی دولت سوریه تبدیل شد. آنکارا مرزهای خود را به روی هزاران تکفیری که از نقاط مختلف دنیا وارد این کشور می‌شدند باز کرد و زمینه‌های قاچاق آنها به سوریه را فراهم کرد، این کشور با اموال خلیجی و غربی علاوه بر انتقال عناصر مسلح و تجهیزات و سلاح برای آنها زمینه‌های آموزش بسیاری از این عناصر در پادگان های مرزی خود را نیز فراهم کرد.

به این ترتیب بود که داود اوغلو مولف کتاب "عمق استراتژیک" راهبرد منطقه‌ای خود را از صفر کردن مشکلات با کشورهای همسایه به صفر کردن ارتباط با کشورهای همسایه تغییر داد. در راستای این مداخلات بود که مناسبات آنکارا با سوریه و عراق و ایران و لبنان رو به تیرگی گرایید و حتی روسیه و ارمنستان نیز از این کشور رویگردان شدند.

با ایجاد تحولات انقلاب ژولای در مصر و روی کار آمدن عبدالفتاح السیسی، محور منطقه‌ای شامل عربستان سعودی و امارات و مصر نیز به رقبای ترکیه تبدیل شدند تا سیاست خارجی داود اوغلو بیش از پیش در انزوا قرار گیرد. به این ترتیب تنها اقلیم کردستان عراق و دولت قطر به عنوان هم پیمان کنونی ترکیه باقی ماندند.

انتخاب داود اوغلو، نوگرایی یا محافظه‌کاری؟

با وجود اینکه رجب طیب اردوغان به بهانه نوگرایی در سیاست‌های ترکیه جدید عبدالله گل را از ریاست حزب حاکم کنار زد و بر خلاف پیش‌بینی‌ها او را نخست وزیر ترکیه نکرد، اما انتخاب داود اوغلو به این سمت بر خلاف شعارهای متجددانه اردوغان است. برخی اعتقاد دارند نخست وزیری داود اوغلو ادامه یکه تازی استبداد گونه اردوغان در عرصه سیاسی این کشور است، چرا که مهندس سیاست خارجی ترکیه اطاعت‌پذیری ویژه ای از اردوغان دارد.

تنها تغییری که با نخست‌وزیری احمد داود اوغلو می‌تواند ایجاد شود، تبدیل ساختار سیاسی ترکیه به سمت "رئیس جمهور محور" شدن است. چرا که با این انتخاب عملا اختیارات کشور کاملا در دست اردوغان باقی خواهد ماند و رئیس جمهور دیگر یک مقام تشریفاتی نیست. مرحله اول این تغییر پیشتر با انتخاب مستقیم رئیس جمهور از سوی مردم برای اولین بار کلید خورده بود.

با وجودی که اردوغان هرم قدرت در این کشور را کاملا به نفع خود چیده است، اما همه چیز بستگی به انتخابات پارلمان دارد که قرار است سال بعد برگزار شود. داود اوغلو اعلام کرده که به تک تک سیاست‌های اردوغان در نخست‌وزیری پایبند خواهد ماند. حال این مردم ترکیه هستند که بهار سال آینده باید تعیین کنند که خواستار ادامه شاخص‌های پیشرفت داخلی این کشور هستند یا اینکه از شکست سیاست خارجه حزب عدالت و توسعه و انزوای منطقه‌ای این کشور خسته شده‌اند.